Muxbirimiz méhriban 2013-02-25
Radiomiz igiligen uchurlardin melum bolushiche, ötken hepte xitay jamaet xewpsizlik ministirliqi we siyasiy qanun komitéti birlikte uqturush chüshürüp, ikki qurultay mezgilide béyjingdiki bixeterlik tedbirlirini kücheytishni telep qilghandin kéyin, béyjingdiki birqisim kishilik hoquq aktipliri we ziyaliylargha qaritilghan nazaret kücheytilgen.
Ötken heptidin bashlap, musteqil tetqiqatchi ilham toxtigha qaritilghan nazaretmu kücheytilip, 22-Féwral jüme küni ilham toxti ependi dölet amanliqini qoghdash saqchiliri teripidin uda 6 saet soraq qilinghandin kéyin, öyige qayturulup yene nezerbend qilinghan.
Uyghur biz torining cheteldiki xadimliridin bireylen 23-Féwral radiomiz muxbirigha uchur yollap, ötken heptidin bashlap, ilham toxti ependi bilen alaqilishish imkaniyiti bolmighanliqini, ilham toxtining 22-Féwral küni ammiwi alaqilishish tori twitirda özining dölet amanliqini qoghdash xadimliri teripidin soraq qilinghanliqi heqqide uchur yollighanliqini bildürdi.
Ilham toxti ependi 22-Féwral küni kéchide twitirda yollighan uchurida, shu küni béyjingdiki dölet amanliqini qoghdash saqchilirining uni«chay ichish» namida yene söhbetke chaqirghanliqini, jüme küni béyjing waqti chüshtin kéyin saet 3 te bashlanghan «söhbet» kech saet 9 da ayaghlashqanliqi üchün, rohi we jismaniy jehettin qattiq charchighanliqini bildürgen.
Radiomiz uyghur bölümi ilham toxti ependining nöwettiki ehwalini bilish üchün, 26-Féwral küni béyjing waqti seher saet 1 de ilham toxti ependige téléfon qilduq.
Bir minutqa yetmigen téléfon ziyaritimizde ilham toxti ependi bizge, bina sirtida uni nazaret qilishqa qoyulghan saqchi aptomobillirining yenila nöwetchilikte turuwatqanliqini bildürüp,dölet amanliqini qoghdash xadimliri bilen 22-Féwral jüme küni élip bérilghan«söhbet» we uningdin ilgiriki nurghun qétimliq «chay ichish»ler sewebidin qattiq charchap, ötken jüme küni yürikide aramsizlinish alametliri bolghanliqini, dölet amanliqini qoghdash saqchilirining ete seyshenbe küni uning doxturgha bérishigha ruxset qilghanliqini, shu tapta« téléfonda sözlishish epsiz bolghachqa, muxbirning resmiy ziyaritini qobul qilalmaydighanliqi»ni bildürdi.
2009-Yili ürümchide yüz bergen 5-Iyul ürümchi weqesidin kéyin, ilham toxti ependi we uyghur biz tori uyghur aptonom rayonining xitay teripidin teyinlengen reisi nur bekri teripidin weqede qutratquluq qildi dep eyiblengen idi. Shundin buyan ilham toxti ependi dölet amanliqini qoghdash saqchilirining soraq we nazaret obyéktigha aylinip,xitay hökümitining béyjingda échilidighan muhim yighinliri mezgilide öyige nezerbend qilinish yaki «sayahet» namida bashqa jaylargha élip kétilish qismitige yoluqmaqta.
Ilham toxti ependige qaritilghan bu qétimqi nazaret we teqib qilish mushu ayning béshida bashlanghan. Ilham toxti ependi 2-Féwral küni amérika indiana uniwérsitétigha tetqiqatchi bolup kélish sepiridin tosup qélinghandin buyan, üzlüksiz nazaret astigha élinghan idi. U 7-Féwral küni radiomiz ziyaritini qobul qilghinida, 2 dane saqchi aptomobilining u turushluq bina astida kéche-Kündüz nöwette turup, uning barliq heriketlirini we uni yoqlashqa kelgüchilerni közitiwatqanliqini bildürgen. Ilham toxti ependi yene, yéqindin buyan dölet amanliqini qoghdash xadimliri «chay ichish» namida uning bilen dawamliq «söhbet» ötküzüp turuwatqanliqi üchün, özining rohi hem jismaniy jehettin qattiq charchighanliqini bildürgen idi.
Radiomiz igiligen bashqa uchurlardin melum bolushiche, ikki qurultay mezgilide kishilik hoquq aktipliri we ziyaliylardin tibetlik ayal yazghuchi woisér, xitay yazghuchisi wang lishyung qatarliqlarmu öyide nezerbend qilinghan. Undin bashqa yene béyjinggha kelgen erzdarlar we bir qisim kishilik hoquq aktipliri tutqun qilinghan. Boshün torining 26-Féwral künidiki xewiridin melum bolushiche, 24-Féwral chüshtin kéyin béyjingdiki melum naxsha zalida paaliyet élip bériwatqan 10 nechche neper kishilik hoquq paaliyetchisi béyjing dashing guenying saqchixanisi teripidin tutqun qilinip, hazirghiche qoyup bérilmigen.
Ilham Tohti in Media 